Vooraf

We horen veel over het landelijk EPD. Zeker nu de wet voor de verplichte aansluiting op het Landelijk SchakelPunt? (LSP), ook wel het Landelijk EPD, niet is aangenomen. Men  lijkt eindelijk bevrijd te zijn voor wat als van boven opgelegd leek.

We zijn ineens blij dat er nu veel gerealiseerd kan gaan worden. Laat dat het LSP nu juist als doel hebben om alle initiatieve samen te brengen, zonder ze in één groot systeem te integreren?

Ik hoor ineens termen als lokaal EPD, ASP oplossingen. regionaal systeem, L-EPD en zelfs PHR’s kris kras door elkaar gebruikt worden. Op deze pagina probeer ik voor de niet-ingewijden de verschillende technische oplossingen begrijpelijk van elkaar te onderscheiden.

Lokaal EPD

De meeste systemen waarin een medisch dossier wordt bijgehouden vallen in de categorie “lokaal EPD “. Een zorgaanbieder (huisartspraktijk, ziekenhuis, apotheek) heeft een computersysteem in zijn organisatie staan met daarop een applicatie (softwarepakket) waar de eigen medewerkers en artsen middels lokale autorisatie het patientenbestand onderhouden inclusief een medisch dossier per patient.

Goede voorbeelden in Nederland zijn  de huisartsystemen en apotheeksystemen. Deze zijn bijna allemaal gebaseerd op een het referentiemodel huisartsen van de NHG en/of het uitgebreide bestand van Z-index (G-standaard met medicatie inclusief ondersteuning voor automatische medicatiebewaking). Ook al zijn ze door verschillende softwareleveranciers gemaakt, dan is er toch veel gelijkenis. Ze ondersteunen allemaal een basisset van functionaliteit en bevatten een uniforme gegevensset.

Dergelijke applicaties worden niet centraal getoetst, maar worden door de eindgebruikers meestal uitgebreid getest alvorens ze landelijke worden uitgerold.

In de ziekenhuizen bestaan nog veel papieren dossiers. Gelukkig is er een enorme trend naar het invoeren van EPD’s binnen de ziekenhuizen. Zo’n EPD bevat vaak alle informatie van de verschillende zorgverleners en laboratoria van het ziekenhuis. Middels autorisatie wordt de toegang tot die gegevens ingeregeld. Ook binnen de ziekenhuizen wordt hard gewerkt aan een kerndossier. Toch is hiervoor nog geen landelijke aanvaarde standaard beschikbaar.

ASP oplossingen

De medische dossiers van zorgaanbieders vereisen hoge mate van beschikbaarheid. Ook is het zeer onwenselijk als informatie verloren gaat bij systeemuitval, etc.. Het systeembeheer vereist gespeciliceerd personeel. Huisartsen en apothekeers, maar ook andere zorgverleners, besteden de ICT vaak uit. Hierdoor zijn databases ontstaan met daarin gegevens van meerdere zorgaanbieders. Deze zijn functioneel strikt gescheiden, maar staan b.v. wel in één ICT omgeving van de ASP-leverancier.

Regionaal dossier

Bij een regionaal dossier worden niet alleen de ICT diensten uitbesteed maar worden ook de samenwerkingsverbanden van zorgaanbieders extra goed ondersteund. Zo kan b.v. het voorschrift van de huisarts gelijk beschibaar worden gesteld in een apotheeksysteem van de zelfde softwareleverancier en eventueel ook de gehele afhandeling door de apotheek gelijk beschibaar worden gesteld aan de huisarts.

Zo’n regionaal dossier is in Nederland geen uitzondering. Soms zijn de samenwerkingsverbanden klein, maar ze kunnen ook een gehele stad omvatten.

Naast huisartsen en apotheken, waar bovenstaande omgevingen het verst in zijn doorgevoerd, bestaan er nog veel meer zorgsystemen van b.v. gynaecoloog, verloskundige, dietist, fysiotherapeut, etc..  Let wel! Alle soorten geintegreerde oplossingen bestaan wel in een of ander vorm. Deze computersystemen zouden meer en meer gekoppeld moeten worden, voor het garanderen van continuiteit van zorg buiten de grenzen van dergelijke systemen.

Landelijk EPD

Het landelijk EPD is geen centraal overheidssysteem maar een zeer veilige verbinding tussen alle systemen die hierboven genoemd worden. Het was weliswaar betaald door de overheid, maar ze heeft er geen toegang toe. Bij het niet doorgaan van een landelijk EPD blijven dus alle 8,5 miljoen dossiers gewoon bestaan (in de systemen van zorgaanbieders), maar zijn ze alleen niet opvraagbaar voor andere zorgverleners buiten hun werkgebied.

De beveiliging van het LSP kan ik vergelijken met de beveiliging van mijn voordeur met allerlei extra sloten. Ook staat er zelfs een politieagent voor de deur. Een camera en waarschuwingsborden zijn eveneens geplaatst. Iedereen die van het systeem gebruik maakt wordt gezien en gecontroleerd. Daar schuilt t.o.v. de overige beveiliging dus geen gevaar. De systemen van de zorgverleners kennen wel beveiliging, maar niet op zo’n hoog niveau. Het was ook nooit nodig geacht. Nu onder de druk van de publieke opinie zie ik daar meer aandacht voor komen.

De aansluitvoorwaarden op het LSP hebben overigens al geleid tot een veel groter bewustzijn voor beveiliging bij de zorgverleners. Het kerndocument hiervoor zijn de GBZ-eisen. Verder worden meer er neer binnen de gezondheidszorg de NEN7510 normen toegepast, hetgeen ook een hogere beveiliging tot stand brengt.

PHRs

Personal Health Records zijn beslist toe te juichen, maar zijn geen vervanging van de systemen van de zorgverleners. Een Personal Health Record is een medisch dossier dat geheel onder verantwoordelijkheid van de patient ingevuld wordt. In sommige systemen kunnen zorgverleners ook hun gegevens daarin opslaan voor later gebruik door andere professionals, maar het gebruik hiervan is nog maar zeer minimaal. PHR’s kunnen heel goed helpen om gegevens over een patient aan een zorgverlener beschikbaar te stellen, maar om nu gelijk ook alle functionaliteit van de zorgsystemen toe te dichten aan een PHR is wellicht nog iets te voortvarend gedacht.

Dienstwaarneming

Dienstwaarneming voor huisartsen en apotheken vindt plaats over ICT omgeving van 14 software leveranciers. Ze gebruiken hiervoor de OZIS standaarden. Daar ontbreekt voornamelijk een stuk beveiliging aan. Ook zijn in de loop der tijd “gebreken” geconstateerd die we in de nieuwe landelijke standaarden hebben opgelost. In 10 jaar tijd verandert de informatiebehoefte van de zorgverleners best wel.

Ook heeft de landelijke techniek uitgewezen een veel hogere kwaliteit te bieden voor het gegevenstransport.

Met het sluiten van het LSP ontstaat mogelijk een situatie dat én de oude OZIS standaarden technisch niet meer aansluiten én de LSP -techniek niet meer zou mogen. Hierdoor zou de volledige dienstwaarneming van huisartsen en apotheken stil kunnen komen liggen. Iets wat natuurlijk niemand wil.

Discussie

Mocht nu iemand suggeren dat een PHR de oplossing is, dan zou dat kunnen, maar niet binnen korte tijd. Zorgverleners houden hoe dan ook de behoefte onderling gegevens uit te wisselen, daar zijn goede veilige landelijke standaarden en implementaties daarvan nodig. Hiervoor is ook een landelijke infrastructuur nodig. Laten we die nu net juist hebben opgebouwd t.b.v. het LSP? Deze mogelijkheden zouden, maar vooral het strenge toezicht hierop, zou niet verloren mogen gaan.